Blog

Pojęcia religijne w buddyzmie

W buddyzmie charakterystyczne jest to, iż z jednej strony stanowi on system wierzeń religijnych, a z drugiej to system filozoficzny. Okazuje się on dość ciężki do sklasyfikowania, czy bardziej to poglądy na miarę filozofii, czy jednak dążenie do połączenia się z bóstwem. Tak czy inaczej w podejściu do religii okazuje się, że jest to przekonanie o rządzeniu światem przez boga oraz wiara w nadprzyrodzone istoty i ich istnienie, to jest dewy.

Ponadto trzeba mieć na względzie również fakt, iż buddyści uważają, iż istota człowiecza po świecie odradza się, wyznając wiarę w reinkarnację, czyli życie po śmierci. To natomiast jak najbardziej kojarzone jest z pojęciem religii i systemem wiary w ogóle. W konsekwencji tego trzeba stwierdzić, że buddyzm jest zaliczany do religii nieteistycznych.
Ogólnie rzecz biorąc, religioznawca Ninian Smart prezentuje religię w postaci specyficznego zjawiska, jakie powinno być traktowane w siedmiu aspektach – etyczno-prawnym, obrzędowo-rytualnym, doświadczeniowo-emocjonalnym, społeczno-instytucjonalnym, materialnym, a także doktrynalno-filozoficznym. W buddyzmie dostrzega się zwłaszcza obrzędowo-rytualny wymiar, na mocy którego wyszczególnia się rozliczne specyficzne rytuały na przykład golenie głowy świeżo upieczonym zakonnikom, ofiary w postaci pokłonów, kwiatów, palenie kadzideł, systematycznie odprawiane recytacje Zbioru Reguł Zakonnych. W wymiarze doświadczeniowo-emocjonalnym zaś, trzeba wspomnieć o tym, iż buddyzm chyba najbardziej z wszystkich systemów religijnych samodoskonali się, mając na celu przede wszystkim uzyskanie oświecenia. Celem nadrzędnym jest uzyskanie takiego rozwoju, aby być w stanie zen, a do tego jedną z dostępnych dróg jest medytacja.

Buddyzm – religia czy filozofia?

Jako buddyzm rozumie się dokładniej rzecz biorąc buddha Dharma, czy też buddha sasana – jest to nic innego jak nauka przebudzonego, tłumacząc owe określenie dokładnie z sanskrytu. Warto podkreślić, że obecnie buddyzm stanowi nie tylko jedną z najpowszechniejszych religii, ale przede wszystkim niesamowicie istotny system filozoficzny. Ma on swój charakter nanoteistyczny, a zdaniem wyznawców i badaczy owej religii, założycielem prądu jest Siddhartha Gautama.

Powstanie buddyzmu miało miejsce prawdopodobnie około pięćsetnego roku przed naszą erą, a wskazuje na to fakt, iż Siddhartha Gautama żył między 560 a 480 rokiem przed naszą erą. Był on synem księcia wywodzącego się z rodu Sakyów. Stanowił władcę państwa-miasta leżącego na terenie dawnych północnych obszarów Indii. To religia, którą na dziś dzień zalicza się do systemów wierzeń dharmicznych oraz stanowi religię nieteistyczną. Samo określenie buddyzm pojawiło się dość późno. Stworzyli je zachodni uczeni, a żeby nazwać ten system do tej pory korzystano z określeń dharma, sasana oraz buddhasana.

Filarem wiary buddyzmu okazuje się zasada Czterech Szlachetnych Prawd, które są wygłaszane przez Siddharthe Gautaume. To on sprecyzował również Ośmioraką Ścieżkę, a ona ma dążyć do takiego życia, by możliwe było ustanie cierpienia. Słowo buddyzm natomiast wywodzi się z określenia także po dziś dzień funkcjonującego w słowniku, to jest buddha, które odnosi się do Siddharthy Gautamy. W sanskrycie to nic innego jak „przebudzony”. Tak zaczęto charakteryzować Gautamę wtedy, kiedy zaczął wygłaszać swoje nauki i poglądy przez siebie reprezentowane.

Animizm – o jednej z pierwszych religii

Z języka łacińskiego wywodzi się pojęcie animizmu, które dosłownie tłumaczy się jako życie, duszę, oddech. Takim samym określeniem definiuje się pogląd, który wskazuje na to, że istota która nie jest człowiekiem, a więc roślina, zwierzęta, a zdaniem wyznawców animizmu, nawet przedmioty które nie żyją – rzeczy materialne – mają swoją duszę. Tak w wielkim skrócie można scharakteryzować nadrzędną myśl, jaka towarzyszy pojęciu animizmu i jego filozofii. Więcej na ten temat w dalszych fragmentach.
Jeżeli chodzi o to, czym dokładnie jest animizm w antropologii religii, to określa się go tam jako charakterystyczny system wierzeń bazujący zwłaszcza na pierwszych, pierwotnych wyznaniach religijnych. I tak warto wspomnieć, iż animizm wykształcił się wśród rdzennych plemion, zanim jeszcze doszło do pojawienia się w pełni wykrystalizowanych systemów religijnych jakie funkcjonują po dziś dzień typ katolicyzm, protestantyzm, buddyzm. W kulturze animizmu najważniejsze okazuje się duchowe podejście do wszystkiego, co nieczłowiecze, a mianowicie najważniejsze jest nadawanie temu nadprzyrodzonej siły i mocy sprawczej. Warto jednakże podkreślić prymitywizm tamtejszych wierzeń, bowiem w nadrzędnej grupie społeczeństw animistycznych nie ma nawet pojęcia animizm, o którym tu mowa. Nie widnieje nawet określenie religia w odniesieniu do tego światopoglądu. Dzisiejsza teoria na temat animizmu została natomiast ujęta w granice definicji poprzez dziewiętnastowieczne działania ówczesnego ewolucjonisty Edwarda B. Taylora.