Kategoria: Buddyzm

Buddyzm tybetański śmiało da się określić mianem jednej z kategorii buddystycznych. To inaczej także termin religioznawczy lamaizm, który często stanowi pojęcie synonimiczne, ale dość pejoratywne w swym charakterze. Warto wspomnieć o tym, że buddyzm opiera się na podstawowej swej odmianie właśnie tybetańskiej, a to za sprawą faktu, że jest to religia Tybetu – główna i nadrzędna na tym obszarze.
Poza Tybetem tybetański buddyzm jak najbardziej opanował tkże obszary sąsiadujące, czyli Nepal, Bhutan, Ladakhu oraz Sikkim. Jest to w tych miejscach wręcz religia państwowa, która oficjalnie zatwierdzona została przez króla Trisong Decena, a ten zaś w latach 755 – 797 panował w Tybecie. Ponadto buddyzm tybetański uchodzi za narodowy system wierzeń także na obszarze Mongolii, będąc też podstawowym wyznaniem w republikach autonomicznych Federacji Rosyjskiej – Tuwy, Kałmucji, Buriacji.
To, co trzeba niewątpliwie podkreślić, to fakt, iż buddyzm tybetański jest systemem wyrośniętym w najważniejszym momencie rozwoju buddyzmu w ogóle. Dominował on w terenach Indii, Chin, Pakistanu, Bangladeszu, Afganistanu oraz Nepalu. Poza tym, nie zapominajmy również i o tym, że to właśnie dzięki jego rozwojowi jako religii łączącej rozmaite fragmenty kontynentu, udało się zupełnie zakończyć ataki muzułmańskie. Pod względem funkcjonowania buddyzmu tybetańskiego, jako religii, należy niewątpliwie zaakcentować fakt, iż ma on trzy najważniejsze nurty – hinajana, mahakana oraz wadżrajana. Nieprzypadkowo zatem te trzy nurty określa się mianem trzech pojazdów, a cały buddyzm tybetański niekiedy określany jest jako buddyzm trzech pojazdów.

Buddyzm opiera się na zasadach Czterech Szlachetnych Prawd. Jest to system wierzeń oraz specyficzny pogląd już natury filozoficznej, w którym jednostka ludzka powinna dążyć do spotkania z Buddą, czyli istotą boską. Jeżeli chodzi o wyżej wspomniane Cztery Szlachetne Prawdy, to owa ścieżka i jej charakterystyka została przez Buddę wyjaśniona w naukach przez niego przekazanych wiernym, to jest Pięciu Ascetom w Parku Gazeli.

Najważniejsze punkty w buddyzmie, na które trzeba zwrócić uwagę to właśnie pali cattari, czy inaczej, mówiąc sanskrytem- catyary arya satyani. Jest to system nauk przygotowany przez Buddę Sakjamuniego oraz przekazany jak już wyżej wymieniliśmy w Parku Gazeli, to jest w Sarnath. To dewizy życiowe dla buddystów, jakie są podstawą wiary, tak jak w przypadku katolicyzmu Biblia. Mowa tu o akceptacji powszechnej ze strony wszystkich tradycji buddyjskich. Pierwsze założenie to Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu. W dosłownym tłumaczeniu to arya duhkha satya. Według tej nauki narodziny to cierpienie, jakie wiąże się z bólem, z lamentem, ze smutkiem, z rozpaczą i mękami fizycznymi. Niemniej jednak z czasem to cierpienie ma ustawać i dawać szczęście. Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia to dukkha samudayo ariya sacca czyli nauka o tym, że jednostka cierpi bo pragnie, a to pragnienie jest właśnie powodem cierpienia. Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia to dukkha nirodho ariya sacca, a więc ustanie cierpienia równoznaczne jest z przestaniem istnienia. Prawda czwarta natomiast to Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia czyli dukkha nirodha gamini patipada ariya sacca, a więc aby cierpienie ustało trzeba wyznawać Szlachetną Ośmiostopniową Ścieżkę.

W buddyzmie charakterystyczne jest to, iż z jednej strony stanowi on system wierzeń religijnych, a z drugiej to system filozoficzny. Okazuje się on dość ciężki do sklasyfikowania, czy bardziej to poglądy na miarę filozofii, czy jednak dążenie do połączenia się z bóstwem. Tak czy inaczej w podejściu do religii okazuje się, że jest to przekonanie o rządzeniu światem przez boga oraz wiara w nadprzyrodzone istoty i ich istnienie, to jest dewy.

Ponadto trzeba mieć na względzie również fakt, iż buddyści uważają, iż istota człowiecza po świecie odradza się, wyznając wiarę w reinkarnację, czyli życie po śmierci. To natomiast jak najbardziej kojarzone jest z pojęciem religii i systemem wiary w ogóle. W konsekwencji tego trzeba stwierdzić, że buddyzm jest zaliczany do religii nieteistycznych.
Ogólnie rzecz biorąc, religioznawca Ninian Smart prezentuje religię w postaci specyficznego zjawiska, jakie powinno być traktowane w siedmiu aspektach – etyczno-prawnym, obrzędowo-rytualnym, doświadczeniowo-emocjonalnym, społeczno-instytucjonalnym, materialnym, a także doktrynalno-filozoficznym. W buddyzmie dostrzega się zwłaszcza obrzędowo-rytualny wymiar, na mocy którego wyszczególnia się rozliczne specyficzne rytuały na przykład golenie głowy świeżo upieczonym zakonnikom, ofiary w postaci pokłonów, kwiatów, palenie kadzideł, systematycznie odprawiane recytacje Zbioru Reguł Zakonnych. W wymiarze doświadczeniowo-emocjonalnym zaś, trzeba wspomnieć o tym, iż buddyzm chyba najbardziej z wszystkich systemów religijnych samodoskonali się, mając na celu przede wszystkim uzyskanie oświecenia. Celem nadrzędnym jest uzyskanie takiego rozwoju, aby być w stanie zen, a do tego jedną z dostępnych dróg jest medytacja.

Jako buddyzm rozumie się dokładniej rzecz biorąc buddha Dharma, czy też buddha sasana – jest to nic innego jak nauka przebudzonego, tłumacząc owe określenie dokładnie z sanskrytu. Warto podkreślić, że obecnie buddyzm stanowi nie tylko jedną z najpowszechniejszych religii, ale przede wszystkim niesamowicie istotny system filozoficzny. Ma on swój charakter nanoteistyczny, a zdaniem wyznawców i badaczy owej religii, założycielem prądu jest Siddhartha Gautama.

Powstanie buddyzmu miało miejsce prawdopodobnie około pięćsetnego roku przed naszą erą, a wskazuje na to fakt, iż Siddhartha Gautama żył między 560 a 480 rokiem przed naszą erą. Był on synem księcia wywodzącego się z rodu Sakyów. Stanowił władcę państwa-miasta leżącego na terenie dawnych północnych obszarów Indii. To religia, którą na dziś dzień zalicza się do systemów wierzeń dharmicznych oraz stanowi religię nieteistyczną. Samo określenie buddyzm pojawiło się dość późno. Stworzyli je zachodni uczeni, a żeby nazwać ten system do tej pory korzystano z określeń dharma, sasana oraz buddhasana.

Filarem wiary buddyzmu okazuje się zasada Czterech Szlachetnych Prawd, które są wygłaszane przez Siddharthe Gautaume. To on sprecyzował również Ośmioraką Ścieżkę, a ona ma dążyć do takiego życia, by możliwe było ustanie cierpienia. Słowo buddyzm natomiast wywodzi się z określenia także po dziś dzień funkcjonującego w słowniku, to jest buddha, które odnosi się do Siddharthy Gautamy. W sanskrycie to nic innego jak „przebudzony”. Tak zaczęto charakteryzować Gautamę wtedy, kiedy zaczął wygłaszać swoje nauki i poglądy przez siebie reprezentowane.