Protestantyzmem określa się jeden ze specyficznych obszarów chrześcijaństwa, który stawiany jest na równo z prawosławiem oraz katolicyzmem. Jest to zbiór wspólnot religijnych, jakie stworzone zostały w oparciu o ruchy reformacyjne. To one działały w obrębie kościoła rzymskokatolickiego, a na ich czele stanął Marcin Luter. Miało to miejsce w szesnastym stuleciu.
Jako kościoły protestanckie rozumie się wielorakie wyznania, którymi są między innymi kalwinizm, luteranizm, a także anglikanizm. W oparciu o kalwinizm wyszczególnia się kilka odmian – kalwinizm kontynentalny, prezbiterianizm oraz kalwinizm kongregacjonalny, czyli kongregacjonalizm. Anglikanizm zaś bazuje na kościele szerokim oraz tak zwanym kościele niskim. Jako wyznanie protestanckie traktuje się także metodyzm, pentekostalizm, adwentyzm oraz baptyzm. Dzisiaj wyróżnia się około ośmiuset milionów wiernych, którzy przyznają się do wyznawania protestantyzmu. Jest to praktycznie czterdzieści procent wszystkich chrześcijan praktykujących. Jeżeli chodzi o liczbę wyznawców, to protestantyzm jest na drugim miejscu, majac po katolicyzmie zdecydowanie najwięcej wiernych. Co więcej, w grę wchodzi także ogrom wiernych wyznawców, jacy są zrzeszeni w nurcie chrześcijańskim. Protestantyzm zasługuje na wyróżnienie omawiając systemy wierzeń religijnych także dlatego, że jest najmocniej rozwijający się z całego chrześcijaństwa w ogóle. Dzień za dniem dostrzec można istotny napływ protestantów, a z danych aktualnych wynika, że co dzień jest aż kilka tysięcy nowych wyznawców, którzy przekonują się do tej religii.
Blog
Cerkiew prawosławna
Jako cerkiew prawosławną uznaje się kościół prawosławny, który na chwilę obecną uznawany jest za trzecią pod względem wielkości grupę wyznaniową. To religia druga w kolejności największych systemów wiary chrześcijańskiej. Prawdopodobnie, szacuje się, iż jest ponad trzysta wiernych chrześcijan modlących się regularnie w ramach wiary kościoła prawosławnego.
Nurt, jaki stanowi temat niniejszego tekstu opiera się przede wszystkim na filarach wiary bazujących na prawosławiu, to system życia łączący się z doktryną określaną niekiedy mianem procesu przebóstwienia. Z opinii religioznawców wynika, że nadrzędny w kościele prawosławnym, czyli cerkwi okazuje się Jezus Chrystus. Dlaczego akurat to bóstwo wyróżnia się w owym systemie? Powodem jest fakt, iż Jezus Chrystus w przekonaniu wiernych wyznających prawosławie to Bóg, który stanowi założyciela jednego, świętego, powszechnego i apostolskiego kościoła. Ponadto w cerkwi dużą wagę przykłada się do roli apostołów Chrystusa. Zdaniem religioznawców, według cerkwi świat powstał z inicjatywy Jezusa mniej więcej dwa tysiące lat temu. W prawosławiu wyszczególnia się zaś wielorakie cerkwie lokalne, w tym autokefalie, jakie mają jeden wspólny element, a dokładniej- cechuje je jedność dogmatyczna.
Pojęcie cerkwi prawosławnej natomiast zaczerpnięto z kościoła ortodoksyjnego. Ortodoksja zaś wynika z języka greckiego i nawiązuje do właściwego oddawania czci – orthos, a więc właściwy, autentyczny, prawy, a doxa – wiara, chwała, rozsławienie. Obecnie mianem cerkwi określa się tylko i wyłącznie kościoły prawosławne u unickie, a więc te, które wywodzą się z prawosławia.
Tradycjonalizm katolicki
Jednym z charakterystycznych nurtów katolicyzmu okazuje się tradycjonalizm katolicki, który odnosi się do dawnych, starych zwyczajów kościelnych. Bazuje na liturgii rzymskiej, a dokładniej łączy się z jej pielęgnowaniem, tylko klasycznie, tradycjonalnie. Wszystko wskazuje na fakt, że jest to skrajna forma, która stanowi przeciwną decyzję wobec postanowień papieskich.
To przekształca się w schizmę, a ściślej rzecz biorąc oddzielenie tradycjonalizmu katolickiego od kościoła katolickiego. Niegdyś uznano, że był to kościół nieprawowierny. W tradycjonalizmie zaś chodzi o to, że uczone są wszelkie nauki tradycyjnokatolickie. Są one przeciwne reformom papieskim, ale bazują na normach i zasadach wiążących się z moralnością, wiarą i jej filarami, życiem religijnym, w tym w grę wchodzą praktyki pobożnościowe oraz praktyki liturgiczne. Dodatkowo, należy także zwrócić uwagę na funkcjonowanie Kościoła, które uwzględnia praktykowanie postów, jakie przestały obowiązywać i zostały zniesione. Istnieje szeroka grupa tradycjonalistów, która jest natomiast uznana poprzez papieża a oni w zamian uznają jego zwierzchnictwo. W grę wchodzi tu Instytut Chrystusa Króla, czyli ICRSS, Instytut Dobrego Pasterza- IBP, Franciszkanie Niepokalanej a więc FFI, Kanonicy Regularni Świętego Jana Kantego – SJC. Należy również wspomnieć o Bractwie Kapłańskiego Świętego Piusa X, jakie nie zyskało formalnej aprobaty ze strony papieża, lecz samo uważa za nadrzędną głowę Kościoła. Tradycjonalizm miał swą radykalną postać, która doprowadziła do podziału na dwie grupy- sedewakantystycznych poglądów oraz przekonań sedeprywancjonistycznych.
Wschodni katolicyzm
Katolicyzm posiada podstawowy podział na wschodnie wyznania oraz zachodnie. Dzisiaj zajmiemy się tym pierwszym kościołem. Z czego zrodziła się ta klasyfikacja i co obejmuje? Dowiesz się o tym z dalszych akapitów niniejszego tekstu.
Kościół wschodni katolicki jest to określenie łączne obejmujące Kościół katolicki, który wiąże się ze Stolicą Apostolską, a za nadrzędnego biskupa uznaje biskupa Rzymu, czyli papieża. Po schizmie wschodniej pojawiła się specyficzna grupa wyznań katolickich, w tym właśnie w tym okresie mniej więcej wyodrębnił się kościół katolicki wschodni. Doktryna jaka została przyjęta przez wiernych tego nurtu chrześcijańskiego bazuje na zachowaniu liturgii kościołów typowo wschodnich, a więc jest to liturgia zupełnie inna niż przy kościołach zachodnich. Na wschodnie kościoły składają się natomiast przede wszystkim rozmaite wspólnoty kościelne zupełnie niezależne, jakie dołącza się ogólnie do pięciu głównych, nadrzędnych tradycji liturgicznych.
Jeszcze jedno na co trzeba zwrócić uwagę w kontekście charakterystyki kościołów katolickich to dwa przymioty, jakie go cechują. I tak jest to kościół katolicki oraz wschodni, co to oznacza? Po pierwsze to generalne nawiązanie do chrześcijaństwa, jakie wiąże się ze schizmą wschodnią z 1054 roku, a także z tym, iż jest to pojęcie przeciwne do kościoła zachodniego. Przeważającą liczba wspólnot kościelnych połączyła się z rzymskim kościołem, tak samo i te wschodnie, w oparciu o unie kościelne. Często jako wschodniokatolickie rozumie się wspólnoty zwane Kościołem sui iuris oraz kościoły partykularne.
Mariawityzm – teoria i praktyka
Jako mariawityzm określa się specyficzne wyznania chrześcijańskie, które połączono poprzez tenże termin w jedną charakterystyczna grupę rozlicznych wyznań. Jest to co ciekawe określenie zrodzone w naszym, polskim języku, a cały system wierzeń do jakich mariawityzm się odnosi nawiązuje do naszego okresu między dziewiętnastym a dwudziestym stuleciem.
Mariawityzm pojawił się w momencie, kiedy doszło do objawienia polskiej zakonnicy, to jest Feliksie Kozłowskiej, która to doznała na własnej skórze Miłosierdzia Bożego. Polska miała objawienia w roku 1893 a później podjęła się realizacji działań misyjnych po to, aby doprowadzić do istotnego narodzenia się na nowo prawdziwego duchowieństwa w polskim kościele. Tym samym warto dodać, że to jej przypisuje się początki działalności religijnej określanej mianem mariawityzmu. I tak najpierw te wspólne wyznania chrześcijańskie dominowały w obrębie kościoła rzymskokatolickiego. Udało się przejąć do owej wspólnoty te standardowe rzymskokatolickie zwyczaje i praktyki, z kolei w 1906 roku miała miejsce ekskomunika jaka przez Piusa X – ówczesnego papieża – nałożona została na Feliksę Kozłowską oraz księdza Jana Kowalskiego. Mariawityzmem określa się jako wyznanie, ale generalnie istnieje szerokie grono krytykujących ten system wierzeń chrześcijańskich, którzy uznają go za oryginalny, specyficzny, dość wątpliwy jeżeli chodzi o katolicyzm w ogóle. Spore grono osób badających mariawityzm jest także zdania, że to właśnie pod względem organizacyjnym system wywodzi się z tak zwanego ruchu honorackiego. Dzisiaj nie jest to wyznanie „wymarłe”, ale obowiązujące wobec dwudziestu pięciu tysięcy wiernych, którzy są chrześcijanami polskiego pochodzenia. Dodatkowo, wyszczególnia się liczne grupy mariawickie na terenach Ameryki Północnej i Południowej oraz w krajach Europy Zachodniej.
Buddyzm tybetański
Buddyzm tybetański śmiało da się określić mianem jednej z kategorii buddystycznych. To inaczej także termin religioznawczy lamaizm, który często stanowi pojęcie synonimiczne, ale dość pejoratywne w swym charakterze. Warto wspomnieć o tym, że buddyzm opiera się na podstawowej swej odmianie właśnie tybetańskiej, a to za sprawą faktu, że jest to religia Tybetu – główna i nadrzędna na tym obszarze.
Poza Tybetem tybetański buddyzm jak najbardziej opanował tkże obszary sąsiadujące, czyli Nepal, Bhutan, Ladakhu oraz Sikkim. Jest to w tych miejscach wręcz religia państwowa, która oficjalnie zatwierdzona została przez króla Trisong Decena, a ten zaś w latach 755 – 797 panował w Tybecie. Ponadto buddyzm tybetański uchodzi za narodowy system wierzeń także na obszarze Mongolii, będąc też podstawowym wyznaniem w republikach autonomicznych Federacji Rosyjskiej – Tuwy, Kałmucji, Buriacji.
To, co trzeba niewątpliwie podkreślić, to fakt, iż buddyzm tybetański jest systemem wyrośniętym w najważniejszym momencie rozwoju buddyzmu w ogóle. Dominował on w terenach Indii, Chin, Pakistanu, Bangladeszu, Afganistanu oraz Nepalu. Poza tym, nie zapominajmy również i o tym, że to właśnie dzięki jego rozwojowi jako religii łączącej rozmaite fragmenty kontynentu, udało się zupełnie zakończyć ataki muzułmańskie. Pod względem funkcjonowania buddyzmu tybetańskiego, jako religii, należy niewątpliwie zaakcentować fakt, iż ma on trzy najważniejsze nurty – hinajana, mahakana oraz wadżrajana. Nieprzypadkowo zatem te trzy nurty określa się mianem trzech pojazdów, a cały buddyzm tybetański niekiedy określany jest jako buddyzm trzech pojazdów.
Szkoła Czystej Krainy
Z języka chińskiego, dosłownie tłumacząc – jingtuzong, z koreańskiego to chongt’o chong, z japońskiego – jodo-shu, a mowa tu o Szkole Czystej Krainy, która stanowi popularną tradycję buddyzmu chińskiego i wiąże się z amidyzmem. Na czym polega i do czego dążą jej nauczyciele? Dowiesz się o tym, czytając dalsze rozważania zawarte w niniejszym poradniku.
Generalnie Szkoła Czystej Krainy jest inaczej określana i znana jako Szkoła Czystej Ziemi. Bazuje ona na trzech zasadniczych sutrach, które są filarem na jakim ten system filozoficzno-religijny w ogóle bazuje. W grę wchodzi amitabha sutra, czyli emituo jing. Jest to japońska amida butsu, czyli Mniejsza sutra Sukhawatiwjuha, odnosząca się do opisu Czystej Krainy Amitabhy. Drugi filar to Amitayus sutra, jaka określana jest terminem sutry większej i ma w sobie historyjne dzieje Dharmakary oraz zawiera komplet czterdziestu ośmiu ślubowań. Jest do tej pory znana w tłumaczeniach na język chiński i to aż dziesięciokrotnie! Pięć z tych interpretacji udało się natomiast zachować po dziś dzień. Trzeci filar to z kolei amitayurdhyana sutra, a więc jest to sutra medytacyjna Amitajusa, jaka opiera się na metodach medytacyjnych.
Ogólnie szkoła, którą charakteryzujemy w niniejszym artykule bazuje na trzech podstawowych, naczelnych praktykach, a mianowicie mowa tu o praktyce nianfo, czyli stałe powtarzanie słów polegające na chwaleniu w ten sposób buddy. Jest to niewątpliwie zdaniem religioznawców ogromny wpływ Indii. Co więcej, nie zapominajmy także o tym, że łączy się to z przekonaniem o tym, iż wiara w wybawienie tyczy się wszystkich wyznających buddyzm. To za sprawą ufności bóstwu Amitabhy.
Mahajana – o czym głosi?
Termin mahajana to z języka sanskrytu Wielki Wóz, czyli jeden z prądów w buddyzmie, który pojawił się w pierwszym wieku przed naszą erą. Jego charakterystyczną cechą okazuje się tradycja mahanasgkiha, w oparciu o którą mowa o przekazach Buddy Siakjamuniego, które przypadały na nauki wygłaszane przez niego mniej więcej około trzysta dwudziestego roku przed naszą erą. W pierwszym stuleciu mniej więcej pojawiła się mahajana, jaka była mocno rozpowszechniona zwłaszcza na obszarach Dalekiego Wschodu. Ponadto, wraz z biegiem lat pojawiła się mahajana na obszarze Indii, z czego zaś wykształciła się wadżrajana. Tak było do piątego stulecia naszej ery, bowiem wtedy ona dotarła na obszar Dalekiego Wschodu, a w konsekwencji tego spopularyzowano tantrę Jogi Najwyższej. Przeniesiono ją z czasem z Tybetu do Mongolii. Na chwilę obecną wydaje się, że mahajana to coś mało znanego, a jednak- jest wręcz odwrotnie. Generalnie mahajana rozwijana jest w państwach z Dalekiego Wschodu oraz na terenach zachodnich.
Co stanowi jej podstawę? Wyróżnia ją to, iż spośród nauk hinajany czy też theravady jest ona oparta na przekształceniach w ideale soteriologicznym, czyli z sanskrytu chodzi o tak zw. Suniarę, czyli nauki Budyy poświęcone zagadnieniom związanym z naturą. W mahajana istotnym elementem jest także termin trzech ciał Buddy. Nie zapominajmy również o arhat, czyli o tym, że nirwana jest wywierana przez cierpienia, a z czasem przez szereg wyrzeczeń Samsary. Najważniejsze w tym systemie wierzeń jest sześć transcendentalnych cnót, jakie mają wyzwalać aktywność jednostki.
Theraweda – czym jest?
Z języka sanskrytu tłumacząc, theraweda to doktryna starszych. Jest to pojęcie odnoszące się do szkoły buddyjskiej, które wiąże się z całym systemem filozoficzno-religijnym. To nic innego jak jedna ze szkół tego systemu wierzeń, łącząca się z wczesnym buddyzmem.
Jako miłośników tej doktryny uznaje się therawadinami, czyli głoszącymi naukę. Rozdrabniając to na szczegóły – starsi, czyli thera, to nauczyciele jacy prowadzą zajęcia, wygłaszają nauki, prowadząc je od Buddy wprost do wiernych- czyli uczniów. Parę stuleci istniał prawdziwy boom na buddyzm, który był utożsamiany z tym, że buddyzm uznano za religię nadrzędną, dominującą na Sri Lance. W zasadzie prawie osiemdziesiąt procent mieszkańców Sri Lanci wyznawało buddyzm. Podobnie było z fragmentami kontynentalnej Południowo-Wschodniej Azji. W grę wchodzą tu obszary południowo-wschodnie Kambodży, Laosu, Birmy, Tajlandii oraz Chin. Identycznie w Australii i Singapurze. Jeżeli natomiast mowa o buddyzmie w kontekście współczesnego systemu wierzeń, to religia ta pojawiła się na podstawie wyodrębnienia w ramach schizmy, co odbyło się w trakcie trzeciego soboru buddyjskiego, jaki odbył się w Pataliputra, w 250 roku przed naszą erą.
Samo pojęcie theravada zrodziło się natomiast w siódmym wieku, kiedy to wspomniano o nich w manuskryptach. Wyznawcy theravady wywodzą się zaś od sthawirawadinów, a ich przekonanie opiera się na podziale na pomniejszych i pośrednich. Wszystko to natomiast odbywa się w ramach przykazań, które są ustanowione przez Buddę Gotamę. Obecnie natomiast opisywany tu system wierzeń i filozofię dzieli się na konserwatywną, ortodoksyjną i radykalną.
Jak być prawowitym buddystą?
Buddyzm opiera się na zasadach Czterech Szlachetnych Prawd. Jest to system wierzeń oraz specyficzny pogląd już natury filozoficznej, w którym jednostka ludzka powinna dążyć do spotkania z Buddą, czyli istotą boską. Jeżeli chodzi o wyżej wspomniane Cztery Szlachetne Prawdy, to owa ścieżka i jej charakterystyka została przez Buddę wyjaśniona w naukach przez niego przekazanych wiernym, to jest Pięciu Ascetom w Parku Gazeli.
Najważniejsze punkty w buddyzmie, na które trzeba zwrócić uwagę to właśnie pali cattari, czy inaczej, mówiąc sanskrytem- catyary arya satyani. Jest to system nauk przygotowany przez Buddę Sakjamuniego oraz przekazany jak już wyżej wymieniliśmy w Parku Gazeli, to jest w Sarnath. To dewizy życiowe dla buddystów, jakie są podstawą wiary, tak jak w przypadku katolicyzmu Biblia. Mowa tu o akceptacji powszechnej ze strony wszystkich tradycji buddyjskich. Pierwsze założenie to Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu. W dosłownym tłumaczeniu to arya duhkha satya. Według tej nauki narodziny to cierpienie, jakie wiąże się z bólem, z lamentem, ze smutkiem, z rozpaczą i mękami fizycznymi. Niemniej jednak z czasem to cierpienie ma ustawać i dawać szczęście. Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia to dukkha samudayo ariya sacca czyli nauka o tym, że jednostka cierpi bo pragnie, a to pragnienie jest właśnie powodem cierpienia. Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia to dukkha nirodho ariya sacca, a więc ustanie cierpienia równoznaczne jest z przestaniem istnienia. Prawda czwarta natomiast to Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia czyli dukkha nirodha gamini patipada ariya sacca, a więc aby cierpienie ustało trzeba wyznawać Szlachetną Ośmiostopniową Ścieżkę.